Recht op leven (2)

Een zwangerschap is een levensveranderende gebeurtenis van het soort dat wellicht nooit risicoloos zal zijn. In rijke landen is moedersterfte vandaag een anomalie, toch gebeurt het nog. Het overkomt vooral mensen in kwetsbare posities. Laten we even inzoomen op de Verenigde Staten, waar de kloof zich het flagrantst aftekent. Al jaren zwenken zij in sneltempo richting failed state wat gezondheidszorg betreft. De moedersterfte is wereldwijd sinds 1990 bijna gehalveerd, maar in de V.S. wordt ze dubbel zo vaak gerapporteerd sinds 1987. Sterfte gelieerd aan zwangerschap nam in de V.S. met 20% toe tussen 2000 en 2013. Een groot deel van deze sterfte zou vermeden kunnen worden. Volgens het Center for Disease Control and Prevention bedroeg ze tussen 2011 en 2013 nationaal gemiddeld 17 per 100.000 geboorten. Nog wranger: bij één variabele in die statistieken gaan de cijfers pieken. Bij witte moeders ging het om 12.7 sterfgevallen, bij zwarte moeders om 43.5 doden per 100.000 geboorten. Mensen met andere etnische achtergronden, zoals hispanic, aziatische en indigenous people lopen een verhoogd risico: 14.4 doden per 100.000 geboorten.

Onderzoekers en grass-rootsactivisten zoeken naar mogelijke verklaringen en oplossingen. Zo lijden zwarte mensen vaker aan chronische stress en ziekten die zwangerschapsproblemen kunnen verergeren. Ook hun baby’s overleven het eerste levensjaar vaker niet. Ze zijn vaker arm, hebben minder vaak gezondheidsverzekering en dus minder toegang tot de beste zorg. Ze zijn vaker afhankelijker van diensten zoals Planned Parenthood, waarop zwaar bespaard wordt. Maar er is meer aan de hand. Een behoorlijk inkomen, hogere opleiding en toegang tot zorg beschermen zwarte mensen niet in het kraambed. Discriminatie speelt een basisrol in een zorgsysteem dat doorwormd lijkt van aannamen over de lichamen van zwarte vrouwen. Historici wijzen op de loodzware erfenis van de slavernij, ook in de moderne vrouwengeneeskunde, die kennis produceerde aan de hand van experimenten op slavenlichamen.

Het lot van Black mothers toont een breder feit: dat puur legale rechten en voorzieningen niet volstaan om ieders mensenrecht op leven te beschermen. Louter ijveren voor freedom of choice, voor anticonceptie of abortus, laat een marktlogica open die individuen verantwoordelijk stelt voor hun gezondheid, die ze dan maar zelf moeten afkopen. Er worden zwarte Amerikanen vaak “slechte keuzes” verweten. Maar zonder vrij toegankelijke publieke voorzieningen, is het maken van gezonde beslissingen over gender, lichaam, seksualiteit en gezin voor veel mensen onmogelijk. Sister Song, een collectief van zwarte feministen lanceerde daarom in 1994 het begrip van reproductieve rechtvaardigheid en werkte het verder uit. Dat bestaat erin om politieke, sociale en economische middelen te voor zien voor iedereen. Dat betekent: iedereen het recht verzekeren om kinderen te krijgen, ze niet te krijgen, ze veilig te krijgen en ze in waardigheid te kunnen opvoeden.

Dit project is een samenwerking met Celia Ledoux, waarvoor hartelijke dank! Bedankt ook aan Dalilla Hermans​ en Nadia Fadil voor het meelezen en de raad.

Tot morgen, dan hebben we het over het recht op gezondheid en wat daar zoal voor nodig is.

Verder lezen :

• Later in deze reeks hebben we het over ongelijke toegang tot zorg “bij ons”. Wil je nu al verder lezen: in december verscheen van Rachida Aziz “Niemand zal hier slapen vannacht”: een indrukwekkend pamflet over hoe racisme werkt. Heel concreet, hier, vandaag, met de historische achtergronden van hedendaagse segregatie en de impact van witheid. Het lezen en bediscussiëren meer dan waard. (Staat nog op ons leeslijstje: Zwart verzamelt Afro-Europese literatuur  uit de lage landen.)
• Het Propublica dossier over moedersterfte in de V.S dat de geboortekloof in het najaar van 2017 in de media bracht.
• Het rapport van het Center for Disease Control and Prevention .
• De website van het  Sister Song collectief. 
• De website van Black mamas matter alliance die (grass roots) bewegingen verbindt.
• Waarom gaat reproductieve rechtvaardigheid verder dan rechten?
• Activiste Erica Garner, die eerder haar vader verloor aan politiegeweld, stierf recent vier maanden na de geboorte van haar zoontje.
• Onlangs getuigde ook Serena Williams over hoe ze na haar spoedkeizersnede de grootste moeite had het personeel te overtuigen dat ze acuut hulp nodig had omwille van een bloedklonter.

Uw feedback blijft welkom, ook op op Facebook en Instagram.

*Disclaimer* In dit project proberen we te laten zien hoe mensenrechten spelen in geboorte. We pretenderen niet exhaustief te zijn of dat deze rechten momenteel gegarandeerd worden. We hopen wel dat het mensenrechtenkader de weg vindt naar praktijken en opleidingen. We kijken er naar uit dat reproductieve rechtvaardigheid het richtsnoer wordt voor de dialoog tussen zorgverleners en ouders en in ons denken en spreken over seksualiteit, zwanger worden, zijn en bevallen.